Breng je dosha's weer in balans met eten!
Feb 02, 2022
Ik voel me de hele week al een beetje onrustig en warrig. Alsof het me niet goed lukt om te focussen. Dat is niet zo gek. Storm Corrie die deze week over ons land raast versterkt Vata (het wind-element) waardoor je makkelijk uit balans kan raken.
Als Vata uit balans is merk je dat aan klachten zoals een onzeker of angstig gevoel, moeite met focussen en dingen afmaken en licht slapen. Je kan ook last krijgen van lichamelijke Vata-klachten zoals constipatie, een opgeblazen buik of een onregelmatige stoelgang .
Wat moet ik eten voor mijn dosha?
Zo kom ik op één van de meest gestelde vragen die ik de afgelopen tijd binnenkreeg. Namelijk: Wat moet ik eten om mijn dosha's weer in balans te brengen? (Weet je niet wat jouw dosha is? Doe hier de test.)
Helaas is deze vraag is niet zo makkelijk te beantwoorden omdat er altijd meerdere factoren meespelen die elkaar soms tegenspreken. Dit zijn ze:
#1. Lichaam én geest
Iedereen heeft alle dosha's in zich. Je bent altijd een combinatie van Vata, Pitta én Kapha. Alleen de onderlinge verhoudingen verschillen. Ik ben bijvoorbeeld een Pitta-Vata, wat inhoudt dat ik het meeste Pitta heb, iets minder Vata en op grote afstand Kapha. Maar ik heb wel eigenschappen van alle drie de dosha's in me. Ik heb het vurige van Pitta, het creatieve van Vata en het loyale van Kapha allemaal in me.
Dosha wordt ook wel body-mind type genoemd. Omdat het zowel je lichaamsbouw en lichamelijke processen bepaalt als hoe je geestelijk in elkaar zit; hoe je denkt en hoe je reageert op bepaalde situaties. Vaak komt het voor dat je lichaam meer naar het ene type neigt en je geest meer naar het andere type. Zo ben ik lichamelijk meer een Pitta en geestelijk meer een Vata. Dat kan soms verwarrend zijn, maar lees vooral even door als je wil weten hoe je dit het beste aan kan pakken.
#2. In balans - uit balans
De verhouding tussen de drie dosha’s op het moment dat je verwekt werd is een soort blauwdruk. Deze blauwdruk bepaalt je lichamelijke kenmerken en je karakter voor de rest van je leven. In Sanskriet wordt dit Prakruti genoemd; je aangeboren en ideale samenstelling van dosha’s. Deze samenstelling klopt voor jou, je bent helemaal in balans. Je Prakruti is uniek en blijft je hele leven hetzelfde.
Maar heel veel dingen kunnen deze balans verstoren. Voeding is een hele belangrijke factor, maar ook leefstijl en stress spelen een hele grote rol. Verkeerde voeding en stress kunnen ervoor zorgen dat de verhouding tussen de dosha’s verstoord raken en je uit balans raakt. Je lichaam neemt dan een andere samenstelling aan, met meer Vata bijvoorbeeld of minder Pitta. Deze nieuwe situatie wordt Vikruti genoemd.
Hoe groter het verschil tussen jouw blauwdruk (je Prakruti) en je huidige situatie (jouw Vikruti), hoe meer je uit balans bent en hoe meer klachten je ervaart. Het begint vaak met weinig energie, vage hormonale of spijsverteringsklachten klachten en over- of ondergewicht. Als je hier niks aan doet dan kunnen deze klachten uitmonden in ziektes zoals hart- en vaatziektes, diabetes, obesitas en bepaalde vormen van kanker.
#3. Wisseling van de seizoenen
Maar ook factoren waar je zelf geen invloed op hebt spelen een rol. Dosha betekent in het Sanskriet ‘dat wat verandert‘. Jij verandert voortdurend en jouw omgeving ook. Denk maar eens aan de wisseling van de seizoenen.
De herfst en de vroege winter zijn het Vata-seizoen waarin de elementen lucht en ether het sterkst aanwezig zijn. Dat merk je o.a. aan het koude, droge weer. Het voorjaar is het Kapha-seizoen waarin de elementen aarde en water het sterkst aanwezig zijn. Dat merk je aan de regenbuien en de ontluikende natuur. En de zomer is het Pitta-seizoen waarin de elementen vuur en water het sterkst aanwezig zijn. Dat merk je wel als je op een hete zomermiddag zwetend een berg oploopt ;).
Omdat de Dosha’s constant aan verandering onderhevig zijn, kunnen we ze zelf ook beïnvloeden. Door kleine aanpassingen in je levensstijl en voedingspatroon te maken kan je de dosha's snel weer in balans brengen.
> Als in de herfst of winter Vata uit balans is, zorg dan voor meer regelmaat in je leven en voeg meer vocht en vet aan je eten toe.
> Als in het voorjaar Kapha uit balans is, zorg dan dan voor meer uitdaging in je leven en voeg meer warmte en droogte aan je eten toe.
> En als in de zomer Pitta uit balans is, zorg dan voor meer rust in je leven en voeg meer verkoeling aan je eten toe.
Zo simpel kan het zijn :) En het mooie is dat de natuur ons precies het voedsel geeft dat we op dat moment nodig hebben. Voedend en aardend voedsel in de herfst om een beschermlaagje op te bouwen voor de winter, zoals knolgroenten en lekkere ingrediënten voor stoofpotjes. Ontgiftend en afdrijvend voedsel in het voorjaar om datzelfde opgebouwde vetlaagje weer af te breken, denk aan groene bladgroenten en bonen. En verkoelend voedsel in de zomer zodat we 'cool and collected' blijven, zoals komkommer, munt en salades.
Eet je fit met Ayurveda
In mijn kookboek Fit met Ayurveda vind je meer dan 50 simpele en snelle gerechten en specifieke weekmenu's die je helpen om in elk seizoen je Vata, Pitta en Kapha in balans te brengen en te behouden. Zodat je gezonder wordt, snel weer bruist van energie en makkelijk jouw ideale gewicht bereikt.
De recepten zijn gebaseerd op de de Ayurvedische 6-smaken voedingsleer, zijn makkelijk te maken (en mee te nemen naar je werk) en heb ik aangepast aan onze Westerse keuken en smakenpallet. Want we hebben wel iets anders te doen dan de hele dag in de keuken te staan :)
Zijn jouw Body, Mind & Soul in balans?
Goed voor jezelf zorgen is meer dan alleen maar gezond eten, voldoende bewegen, af en toe mediteren en goed slapen. Het betekent dat je goed zorgt voor zowel je lichaam als je geest én je ziel en dat je manieren zoekt om ze allemaal in min of meer gelijke mate te voeden. Er zijn verschillende manieren om dat te doen, zoals ontdekken welke voeding en leefstijl past bij jouw body-mind type en dingen doen die je een diep gevoel van voldoening geven. Kan je hier wel wat hulp bij gebruiken?
